Patagonya bazen yanlış olarak farklı bir devlet veya cumhuriyet olarak bilinir veya çok uzaklarda olmayacak bir şeyi ifade etmek, ulaşılamayacak, olağanüstü garip, ender görülen bir durum karşısında kıyaslama yaparak biraz da küçümsemek maksadıyla Patagonya cumhuriyeti veya muz cumhuriyeti denir.

Patagonya, coğrafi olarak Güney Amerika 33. enlem kuşağının altında, Antarktika’nın hemen üstünde Şili ve Arjantin toprakları içinde, Macellan Boğaz’ının kuzeyinde, sanıldığı gibi müstakil bir devlet olmayan, Arjantin tarafında Rio Colorado nehri, Şili tarafında ise Bio Bio nehirleri arasında geniş topraklara sahip bir bölgeye verilen isimdir.

Rivayetlere göre dünyanın yuvarlak olduğunu kanıtlamak için yola çıkan denizci Ferdinand Macellan, Macellan Boğazı’nın keşfi sırasında daha sonradan Patagonya ismini vereceği bölgede bazı yerlilerle karşılaşır. Yerliler ilkel bir kabiledir ve yüzlerindeki boyalarla kıyafetleri yüzünden ‘patagon’ denilen canavarlara benzerler. Macellan da patagon canavarını andıran yerlilerin yaşadığı bu bölgeye ‘Patagonya’ adını verir.

Patagonya bölgesinde yaklaşık 1 milyon insanın yaşadığı kabul ediliyor yani nüfusu oldukça azdır, bu da kilometrekare başına 2 kişi anlamına geliyor.

Patagonya’nın Şili’ye ait kesimi ise Şili Patagonyası olarak adlandırılır. Burası da buzullarla kaplı ve Antarktika iklimine sahip olup, dünyanın en büyük ikinci buzul alandır. Valdivia Ormanları’nın etkisinde olan bölge oldukça yağmurlu ve soğuktur.

Arjantin Patagonyası coğrafi duruma göre kendi içinde dört farklı bölgeden oluşur. Buzullar Patagonyası, bölgenin orta güneyinde El Calafate ve çevresinde kara buzullarının olduğu bölgedir, Göller Patagonyası, bölgenin orta batı bölgesi Boriloche ve çevresini kapsar, ağaçlık ve göllerin olduğu harika manzaraları bulunduğu bölgedir. Okyanusya Patagonyası, bölgenin orta doğu bölgesi, Penisula Valdes ve Puerto Mandryn çevresi, Çöller Patagonyası ise bölgenin en güneyi Ushuaia ve çevresi, en soğuk, kuru ayaz, tamamen çölleşmiş bir bölgedir. Patagonya Çölü, Patagonya Bozkırı olarak da bilinir, Arjantin’in en büyük çölüdür ve 673.000 km² alanı ile dünyanın 7. en büyük çölüdür. Büyük bir kısmı Arjantin sınırlarında yer alan çölün küçük bir kısmı da Şili topraklarındadır.

Yukarıda adı geçti, bir de çok kullandığımız “Muz cumhuriyeti” ifadesi var, nereden gelmiş diye bakarsak, 1855 yıllarda Orta Amerika ülkesi olan Honduras, en çok muz yetişen ülkelerden biriyken, Amerikan şirketleri buraya muz almak için gelirler ve sonrasında burada büyük alanlarda muz yetiştirmeye başlarlar.  Honduras ticaretinin nerdeyse tamamı muz üzerine olmaya başlayınca, burası, başta Amerika olmak üzere birçok yerde “muz cumhuriyeti” olarak anılmaya başlar.  Bugün dünyanın en büyük iki muz üreticileri Honduras da ki Amerikalı iki firmadır. Muz cumhuriyeti, günümüzde, kuralları olmayan, yasalara uyulmayan devletler için kullanılan ifadedir.

**

EL CALAFATE

Sabah erken Arjantin’inin güneyinde Buzullar Patagonya bölgesinde El Calafate’ye gidiyoruz. Buenos Aires de hava sıcaklığı 28 derece ortalama, gideceğiniz yer çok soğuk, buzullara gidiyoruz. Uçaktan bakılınca, uçsuz bucaksız bozkır karakterinde dümdüz, soğuk olduğu çok belli olan bir yer. Aralık ayındayız, güney yarım küre de mevsim yaz, bir de buranın kış mevsimi nasıl olur diye düşünmemek lazım!

El Calafate, Arjantin’in güneybatısında, Patagonya’da, Santa Cruz eyaletinde, bulunan Lago Argentino gölünün güney kıyısında, 50 derece güney enlemde, 16,000 nüfuslu çok güzel ve şirin bir şehir.

Tahmin ettiğimden çok fazla otel motel konaklama yeri var demek ki turizm potansiyeli olan bir yer. Otelimiz merkeze çok yakın Flamingo caddesindeyiz, odalar gayet güzel, manzara da harik, .gözüken epey turist geliyor ama yerli halk da ortalarda, medeni düzgün aklı başında insanlar.

Güney Amerika da Arjantin ve Brezilya da dünyada yiyebileceğiniz en güzel etleri yiyebilirsiniz. Çok et düşkünlüğüm yoktur ama buralarda et her zaman yenir.  Hayvanların cinsi çok güzel.

Bazı yerlerde, kuzuyu farklı pişiriyorlar. Hayvanı karnından yarıp çarmıha gerdirir gibi iyice gerdirip ortada yanan ateşin etrafında pişiriyorlar. Ancak çok kuru ve güzel gelmedi, ızgara bu iş için tamamdır.

Akşam et yemek istiyoruz, birkaç restoran geziyoruz hiç yer yok hepsi dolu, bir birahanede bu akşamı hallettik, çok keyifliydi.

**

Arjantin Patagonya’sının güneyindeyiz, sabah otobüslerle Arjantin’in en büyük üçüncü gölü Arjantin Gölü’ne oradan tekneler önce Upsala buzuluna sonra da dar boğazlardan geçerek Spegzzini buzuluna gidiyoruz. Dağların arasından göle doğru akan muhteşem bir buzul.

Kara buzulları denizde oluşan buzulların aksine giderek büyürler ve oluştukları dağların arasındaki vadiden denize veya göle doğru nehir gibi yaklaşık günde bir metre hızla akarlar. İnanılmaz boyuttaki buzul kütlesinin hareketi esnasında gök gürültüsü gibi sesler çıkıyor. Yani o koca kütlenin hareketini görmez ama sesini duyarsınız.  Bir süre sonra on binlerce ton ağırlığında buzulun en ucundan koca bir kütle koparak aşağıya düşer.  Eğer şansınız vaksa o ana rastlarsınız, görebileceğiniz duyabileceğiniz en güzel tabiat olayıdır. Biz o kadar şanslı olamadık burada, küçük parçaların dökülüşünü görebildik. Daha yolumuz var bakalım doğanın bu muhteşem şovuna şahit olabilecek miyiz?

Tekneler gayet güzel, ancak güverteye çıkarsanız ciddi soğuk ve kuvvetli ayaz. Şartlar bu, fotoğraf çekmek istersen bunlara katlanmak gerekir, bizde öyle yapıyoruz.   Rüzgâr ve soğuk hafiften enerji alıyor, bir süre sonra giriyoruz içeriye.

Spegazzini buzulunu, Los Glaciares Milli Parkı’ndaki büyük buzulların en büyüğü, 135 metreye kadar çıkabilen duvar yüksekliğiyle son derece etkileyici. Gölün üzeri buzullardan kopan buz parçaları ile dolu bazen çok kocaman. Ana kütleden koparak göle düştükten sonra geçen süre içinde çok yavaş da olsa eriyor, bu erime sonucu çok güzel ve ilginç şekiller oluşmuş, herkes hayalindeki kahramana veya objeye benzetiyor.

Epey nakit geçirdik, farkında değiliz ama soğuk kendini hissettirmeye başladı. Küçük bir kara parçasına çıkıp beklemediğimiz bir organizasyon ve düzende geç öğlen yemeğimizi yiyoruz. Her şey çok güzeldi

Akşam El Calafate de güzel bir yerde et yemek istiyoruz, organize olduk, tamamdır.

Burası dünyanın öbür ucu, zannedersiniz ki hayat burada ucuz, fiyatlara bakılınca pek öyle değil,

**

Perito Moreno buzulu;

Sabah erken dünyanın en önemli buzullarından Unesco Dünya Mirası listesinde olan Mavi Buzul olarak da bilinen Perito Moreno buzuluna gidiyoruz, El Calafate’ye yaklaşık 150 km mesafede. Bir süre sonra gözükmeye, yaklaştıkça da belirgin olmaya başladı, gerçekten muhteşem inanılmaz bir kütle. Çevresi Los Glaciares Milli park olarak ilan edilmiş. Araçlardan tepelik bir yerde indik yukarıdan bakıyoruz, yaklaştıkça güzelleşiyor, gerçekten bütün haşmeti ile işte orada Peroto Moreno Buzulu. İniyoruz aşağıya daha yakınına kadar, yaklaştıkça her adımda daha da büyüleyici.

Peroto Moreno Buzulu, Lago Argentino Gölünün genişliğinin en dar olduğu bölgede oluşan buzul kütlesi. Bazı dönemlerde buzul o kadar büyür ki, gölün iki yakası arasında bütünleşerek büyük bir kütle halini alır ve gölü ortadan ikiye böler. Böylece nehirlerle beslenen güney kısmının bu kolundaki su seviyesi hızlıca yükselir. Bu durumda akış olmadığı için gölün iki tarafında su seviyesinde farklılıklar gösterir. Yani göl tekne geçişlerine kapanmış olur. Havalar ısınmaya başlayınca, gölün üzerindeki milyonlarca ton ağırlığında buz kütlesinin bir süre sonra ön kısmı tamamı parçalanır ve büyük bir gürültü ile göle dökülür, gölün iki tarafı tekrar birleşerek bütünleşmiş olur.  Ne zaman olacağı belli olmayan doğanın bu eşsiz muhteşem gösterisine kaç kişi şahit olmuştur bilinmez ama varsa da herhalde görülecek en muhteşem olaylardan biri olmalı. Önceden tahmin edilemeyen bu olay, dünyanın en muhteşem doğa oyunlarından biridir, bu nedenle birçok turist ve belgesel filmciyi buraya çeker. Buzulun son gösterileri 1988, Mart 2004 ve son olarak da Mart 2006 yılında gerçekleşmiştir.

Düşünebiliyor musunuz, milyonlarca ton ağırlığında buzul kütlesi, çok uzaklardan duyulabilecek kadar güçlü gök gürültüsünü andıran sesle çatırdayarak parçalanıyor ve siz buna şahit oluyorsunuz.

Doğanın inanılmaz gücü karşısında bir kez daha saygıyla eğiliyoruz.

Perito Moreno Buzulu, Arjantin’in güneybatısında, deniz seviyesinden sadece 1500 m yüksekte, Patagonya’nın Campo de Hielo Sur buzul bölgesinin bir uzantısı. Adını Patagonya araştırmacısı Francisco Pascasio Moreno‘dan almış. Antarktika ve Grönland dışında, az sayıda bilinen buzullardan biri olup, sürekli büyüyen ender buzullardandır. Bunun sebebi de Büyük Okyanus’tan gelen bulutların And Dağları’na çok kuvvetli yağışlar bırakmasıdır.

Bu bölgedeki 48 buzuldan biri olan ve günde yaklaşık 1 m öne sürüklenen Perito Moreno buzulunun bu hareketi, masif kütlede sürekli olarak çatırdama ve kırılma gürültüleri yaratır. 250 km² büyüklüğünde, 5 km. genişliğinde su üzerinde 74 metre yüksekliğinde, su altında ise 170 metre derinliği olan buzuldan düzenli olarak ön cephede büyük parçalar kırılır ve bu durum gölde kabarık dalgalara sebebiyet verir.

**

 BARİLOCHE

Bugün de sabah erken saatte uçakla Patoganya Göller bölgesinde Bariloche’ye gidiyoruz.

San Carlos de Bariloche, Arjantin’in Patagonya bölgesindeki Rio Negro eyaletinde yer alan popüler bir turistik bir yer. Şehir, muhteşem doğal güzellikleri, turkuaz renkli gölleri, çarpıcı dağ manzaraları ve birçok açık hava aktiviteleri ile burayı oldukça popüler yapmış.

Bariloche, Arjantin’in Göller Patagonyasında bulunan ve ülkenin en güzel şehirlerinden biridir. Hitler döneminde kaçan Almanların geldikleri ve yerleştikleri yer. Böyle olunca diğer bölgelere göre, temizlik, düzen, şehircilik konularında fark hemen göze çarpıyor. Yazın göller ve daha ılıman iklim, kışın yüksek karlı dağlarda kış sporları kayak merkezleri ile oldukça popüler ve turistik bir yer. Güzel mağazalar, restoranlar, kafeler çok sayıda otel olması da turizmin iyi olduğunu gösteriyor.

Şehrin merkezinde dolaşıyor ve keyfini çıkarıyoruz, akşam yemeğinde şefin tavsiye ettiği ızgara bonfile etimizi yedikten sonra harika Huapi gölü manzaralı otelimizde günü tamamlıyoruz.

**

Bugün heyecanlı bir gün olacak, National Geograpy’nin dünyanın en güzel manzarası olarak seçtiği Villa Llao Pjnto Panaramico’ya gidiyoruz.  Bariloche de beş büyük göl ve bir delta var, biz bunlardan ancak üçünü görebileceğiz. Ocak ayının ilk haftası güney yarım kürede mevsim yaz ve hava ciddi sıcak, Huapi Gölünün yanından devam ediyoruz. Göl deyip geçmeyin ortalama 100 km uzunluğunda, 12 km genişliğinde, 450 metre derinliğinde deniz gibi, karşı sahiller gözükmüyor.   Teleferik ile dağın en tepesine çıkıyoruz, aman Allah’ım üç gölün birlikte gözüktüğü muhteşem panoramik manzara. Gerçekten muhteşem, etkilenmemek mümkün değil. Yüzlerce kare fotoğraf çekmişimdir, büyüleyici bir manzara.

Çevremizde karlı And dağları, Sili ile Arjantin arasında sınır teşkil ediyor. Jeolojik olarak en genç sıradağlar sınıfında olan And dağları Kuzey Amerika’dan Güney Amerika’ya kadar uzanır ve çok az yerden geçit verir. Kışın Bariloche ve çevre dağlara ciddi kar yağıyor, beklenti de o yönde zaten. Kar yağması kış turizmi için önemli ancak daha önemlisi ilk baharda eriyen karların beslediği Arjantin’in en büyük beş barajı burada ve ülke elektriğinin %56’sını üretiyor.

**

1400-1700 yıllarında Orta Çağ Avrupası’ndan kaçan Almanlar buraya gelip yerleşmişler. 2. Dünya savaşı sonrasında Hitler yenilince, Hitler yanlılarda buraya gelip yerleşmişler, bu nedenle Bariloche Alman kolonisi olarak kabul görür. Söylentilere göre, İsrail gizli teşkilatı buradaki Hitler yanlılarını tespit etmiş ve buralara gelip infazda bulunmuş.

Patagonya bölgesinde, Alman koloni bölgesinin dışında da başka koloniler var. Benzer dönemlerde orta çağ Avrupa’sından kaçan İsveçliler önceleri Şili‘ye yerleşmiş, 1800’lerde Arjantin hükümeti bedava arsa dağıtmaya başlayınca, Şili’den buraya göç etmişler. İsviçrelilerin yaşadığı bölge olan, Swiss Village’a gidiyoruz. Buraya bu kadar çok turist gelince yeme- içme yeri, panayır gibi bir yer olmuş.  Geleneksel olarak üzeri yaprak ve dallarla örtülmüş kuyuda pişirilen bizim kuyu kebabına benzer et yemeği “curanto” en fazla rağbet gören yemek.

Güzel keyifli yemek sonrası küçük çevre ziyaretleri ile dönüyoruz otelimize.

**

Bugün bir başka dağın zirvesine yine teleferikle çıkıyoruz, en yukardan muhteşem güzellikleri görmek için.  Gerçekten çok güzel. İçinde küçük adaların olduğu yeşillikler içinde göller.

Mevsim yaz olunca, insanlar plajlarda göllerde yüzüyor, çevre yemyeşil doğa, mağazalar, dükkanlar çok güzel tatil yeri.  Patagonya’yı görmek için sadece Bariloche’ye gelirseniz çok yanlış kanıya varırsınız.  Sadece Göller Patagonyası And sıra dağlarının etkisiyle böyle bir iklim kuşağında, Patagonya’nın diğer bölgeleri ise benzer değil, oralarda çok farklı iklim ile karşılaşırsınız.

Şehirde biraz zaman geçirelim dedik. Burada kakao yetişmediği halde inanılmaz sayıda çikolata dükkanları var, birkaç yerde tadına bakalım dedik, sonuç fena değil yenilebilir seviyede. Bir de dondurmacılar, ne kadar çok, hepsinin önünde de sıra var. Dondurmalar şahane fırsatları biz de değerlendirdik.

Otobüs dudaklarında o bölge için geçerli numaralar var. Şayet ulaşım için otobüs kullanmak isterseniz gideceğiniz yerin numarasını bilin yeter. Mesela arkadaşınıza yol tarif edeceksiniz, gelen 50 numaralı otobüse bin, 26 da in gibi.

Alışverişlerde kredi kartı komisyonları çok yüksek olduğu için günlük işler nakit yapılıyor. Enflasyon oranının da yüksek, fiyatlar sık sık değişiyor, kullanımda olan en büyük Arjantin Pezosu kupürünün 1000 olması nedeniyle insanlar yanlarında on binlerce pezo ile dolaşıyorlar. Cepler, çantalar tıka basa para dolu. Mesela 50 dolar karşılığı ödeme yapacaksınız, yaklaşık 50 bin pezo saymanız gerekir, bir de satıcı veya garson sayıyor. Ortalarda devamlı para sayan insanlar!

2005 yılında paramızdan altı sıfır atılmadan önce bizde de aynıydı, gözüken o ki, yakında bizim durumumuz da böyle olacak!

 

Sevgilerimle

Hayrettin Kağnıcı

Aralık 2023

www.hayrettinkagnici.com